---

در یکی از مهم‌ترین تحولات حقوقی اخیر، شرکت متا به رهبری مارک زاکربرگ در یک دعوای حقوقی مربوط به کپی‌رایت و هوش مصنوعی به پیروزی دست یافت. این پرونده، که توسط نویسندگان مشهوری همچون سارا سیلورمن و تا-نهیسی کوتس علیه متا مطرح شده بود، در دادگاه منطقه‌ای سان‌فرانسیسکو توسط قاضی وینس چابریا بررسی و به سود متا رأی داده شد.

این تصمیم، نقطه عطفی در جریان جهانی چالش‌های حقوقی پیرامون آموزش مدل‌های زبانی بزرگ با داده‌های دارای حق نشر محسوب می‌شود.

ادعای نویسندگان: نقض حقوق با استفاده از آثار برای آموزش هوش مصنوعی

نویسندگان این پرونده مدعی بودند که متا بدون کسب مجوز قانونی، از آثار آن‌ها برای آموزش مدل‌های زبانی خود استفاده کرده است. آن‌ها معتقد بودند که این اقدام می‌تواند به شکل قابل‌توجهی به بازار کتاب‌هایشان لطمه بزند و انگیزه برای خلق آثار جدید را تضعیف کند.

اما قاضی چابریا این استدلال را نپذیرفت. به گفته‌ی او، نویسندگان نتوانسته‌اند شواهد مستدلی ارائه دهند که نشان دهد استفاده از آثارشان مستقیماً باعث آسیب اقتصادی شده است.

مفهوم استفاده عادلانه و تفسیر قاضی چابریا

استفاده عادلانه (Fair Use) مفهومی قانونی است که اجازه می‌دهد در شرایط خاص، از آثار دارای حق نشر بدون کسب مجوز استفاده شود؛ به‌ویژه در حوزه‌هایی مانند آموزش، نقد، پژوهش و فناوری.

در این پرونده، قاضی چابریا اعلام کرد که استفاده متا از آثار برای آموزش مدل‌های زبانی بزرگ (LLMs)، مشمول استفاده عادلانه بوده است. با این حال، او هشدار داد که چنین استفاده‌ای همیشه مشروع نیست و ممکن است در برخی شرایط، غیرقانونی تلقی شود.

تأثیر این حکم بر صنعت نشر و نویسندگان

گرچه حکم صادرشده به سود متا است، اما برخی آن را زنگ خطری برای نویسندگان و صنعت نشر می‌دانند. استفاده بدون اجازه از محتوای دارای حق نشر برای تغذیه مدل‌های هوش مصنوعی، این خطر را به همراه دارد که بازار سنتی کتاب و آثار هنری به مرور تضعیف شود.

نویسندگان معتقدند اگر آثارشان بی‌محدودیت در مدل‌های هوش مصنوعی تکرار شود، مخاطب انگیزه‌ای برای خرید نسخه‌های اصلی نخواهد داشت.

واکنش‌ها: تقابل دیدگاه‌های خلاقان و غول‌های فناوری

واکنش‌ها به این رأی متنوع و بعضاً متضاد بوده است. وکلای نویسندگان از این تصمیم به عنوان بی‌توجهی به سوءاستفاده متا از آثار دارای حق نشر انتقاد کرده‌اند. در مقابل، سخنگوی متا این حکم را تأییدی بر مشروعیت استفاده عادلانه دانسته و آن را عاملی کلیدی برای پیشرفت فناوری معرفی کرده است.

این اختلاف دیدگاه‌ها نشان می‌دهد که تضاد منافع میان صنعت خلاقیت و شرکت‌های فناوری به مرحله‌ای حساس رسیده است.

آینده کپی‌رایت در عصر هوش مصنوعی

با رشد سریع مدل‌های زبانی و کاربرد گسترده‌ی هوش مصنوعی در تولید محتوا، انتظار می‌رود چالش‌های بیشتری در زمینه‌ی کپی‌رایت پیش آید. در حالی که شرکت‌های فناوری معتقدند آموزش مدل‌ها با آثار قبلی به نوآوری کمک می‌کند، نویسندگان بر ضرورت حفظ حقوق مالکیت فکری تأکید دارند.

این پرونده تنها آغاز مسیری حقوقی است که ممکن است تا دیوان عالی ایالات متحده ادامه یابد و آینده قوانین کپی‌رایت را بازتعریف کند.

نتیجه‌گیری

رأی اخیر قاضی چابریا در دعوای حقوقی میان متا و گروهی از نویسندگان، تأثیری عمیق بر آینده قانون و نوآوری خواهد داشت. درحالی‌که شرکت‌های فناوری به دنبال آزادی عمل برای توسعه هوش مصنوعی هستند، جامعه هنری و فرهنگی در تلاش است تا حقوق خود را حفظ کند.